Bazal metabolizma hızı canlının yaşına, vücut ağırlığına, cinsiyetine ve çevre faktörlerine göre farklılık gösterir. Erkeklerdeki hız kadınlara göre daha fazladır. Bunun nedeni erkeklerde bulunan çizgili kasların kadınlara oranla daha ağır ve daha güçlü olmasıdır. Kadınlarda hamilelik döneminde metabolizma çalışma hızı en yüksek seviyeye ulaşır. Fakat menopoz sonrası metabolizma hızı iyice azalır. Mevsim koşulları herkesin üzerinde aynı etkiyi yaratır. Kışın metabolizma hızı daha hızlı ilerlerken yazın bu hız daha yavaştır. Çok soğuk havalarda daha fazla hareket ederek ve genelde el ovuşturulmasıyla vücudun ısısı yükseltilmeye çalışılır. Çok yüksek sıcaklıklarda ise terleme ve hareket etmede isteksizlik görülür. Genç yaştaki insanlarda hızlıyken ilerlemiş yaşlarda olan insanlarda daha yavaştır. Bazal metabolizma çalışma hızında bir diğer etmende gen yapısıdır. Aile bireyleri içinde metabolizma sorunu yaşayan kişilere bağlı olarak metabolizma hızı doğuştan yavaş çalışabilir. İnsan vücudundaki tiroit bezlerinin hızlı çalışması metabolizmayı hızlandırırken yavaş çalışması da o oranda yavaşlatır. Ayrıca böbrek üstü bezinden salgılanan kortizon hormonunun ve pankreastan salgılanan ensülin hormonunun fazlası olması metabolizmayı yavaşlatır.

Bazal metabolizma hızı, belirli yaştaki ve cinsteki canlılar için sabittir. Örneğin 20-50 yaş arasındaki sağlıklı bir erkeğin bazal metabolizması yaklaşık her kg cinsinde ağırlığı için bir kaloridir. 30 yaşından sonra bazal metabolizma çalışması yavaşlamaya başlar. Bazal metabolizma çalışma hızı total metabolizma hızının yüzde 60'lık kısmına karşılık gelir. Yani vücuttaki hücreler alınan günlük enerjinin yüzde 60'ını normal şartlarda zaten harcar. Geriye kalan enerjinin yüzde 10 ya da 15'lik kısmı mide ve bağırsak hücreleri tarafından vücuda alınan gıdaların emilimi sırasında harcanır. Geriye kalan yüzde 25 ya da 30'luk kısımda ise gün içinde vücudun gösterdiği hareketlilik hali tarafından harcanır. O nedenle gün içinde ne kadar hareketli olunursa metabolizma hızı da o oranda artar. Vücuda alınan sıvı veya katı besinler bağırsaklardan emilerek kana ulaşır. Besinler bağırsaklarda parçalandıktan sonra yağ, protein ve karbonhidrat olarak kana karışır. Yağ, protein ve karbonhidratlar vücudun enerji kaynağıdır. Sağlıklı vücut hücreleri sadece glikoz harcar.