Zooloji, botanik yani bitki bilimi ile beraber biyolojinin iki ana dalından biri olan ve hayvanları inceleyen bir bilim dalıdır. Hayvanları toplu bir şekilde ele alarak hayvanların canlı ya da cansız olan diğer varlıklarla olan ilişkilerini araştırıp tespit eden jeoloji, hayvanların anatomisini eski yıllardan itibaren geçirdikleri evreleri, hücre yapılarını, yaşama biçimlerini, genetiksel özelliklerini, embriyo gelişimini ve psikolojik davranış şekillerini konu alır.
Jeoloji bilimi; ziraat, toplum sağlığı, uzay bilimleri, toplum bilimleri ve tıp gibi birçok alan ile ilgilenir ve bu alanlarda yapılacak olan her araştırma biyolojinin dolayısıyla da zoolojinin kapsamına girer. Yapılan bütün araştırmalar ve düşünceler kaynağını doğadan alan zoolojinin önemli bir bilim dalı olduğunu kanıtlamaktadır.
Jeolojinin tarihçesi:
Çevrede yaşayan hayvanları belirli bir sınıfa sokmak için tarihte ilk kez ilk çağda uğraşılmaya başlanmıştır. Jeoloji alanında yapılan ilk ciddi çalışma İ.Ö 384-322 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Aristoteles in yaptığı bu girişim jeolojinin temelini oluşturmuştur. Daha sonraki yıllarda ise Genç Plinius ve Galenius zooloji dalında birçok araştırma yapmıştır.
Rönesans döneminde ise Andreas Vesalius ve Leonardo Da Vinci gibi ünlü kişiler hayvanların fizyolojik ve anatomik yapılarını ele almışlardır.
Hayvanların sınıflandırılması ile ilgili ilk kapsamlı ve büyük çalışma ise Carl Linnaeus tarafından gerçekleştirilmiştir.
1744-1829 tarihleri arasında Lamarck ve 1809-1882 tarihleri arasında ise Darwin evrim kurallarını geliştirmiş ve zoolojiyi çok daha farklı bir boyuta getirmiştir.
19. yüzyıla doğru Herbert Spencer in yaptığı bir takım çalışmalar zooloji bilimine olan ilgiyi artırmıştır. 20. yüzyılda ise teknolojinin getirdiği yenilikler sayesinde birçok bilim dalında olduğu gibi zoolojide de büyük gelişmeler sağlanmıştır. Yapılan sınıflandırmalar daha ayrıntılı ve kapsamlı olarak düzenlenmiştir.
Hayvanları inceleyen bilim dalı incelediği konulara göre birtakım dallara ayrılır.
Zoolojinin dalları:
Morfoloji: Canlıların dış yapılarını inceleyen şekil bilimidir.
Anatomi: Canlıların iç yapılarını inceleyen bilimdir.
Histoloji: Canlıların yapısını inceleyen doku bilimidir.
Sitoloji: Canlıların hücrelerini inceler.
Fizyoloji: Canlılarda yer alan organların görevlerini ve çalışma sistemlerini inceleyen bilimdir.
Embriyoyoloji: Döllenmiş olan yumurtalardan yavru çıkana kadar embriyonun geçirmiş olduğu evreler incirler.
Sistematik: Canlıları belirli özelliklerine göre sınıflandıran bilimdir.
Genetik: Canlıların kişilik özelliklerinin kuşaktan kuşağa aktarılmasını inceleyen kalıtım yani soya çekim bilimidir.
Evolusyon: (evrim) Canların geçirdikleri evreleri inceler.
Ekoloji: Canlıların aralarında olan münasebetleri ve yaşamış oldukları ortamı inceler.
Patoloji: Organizmaların doku bozuklukları ve organ bozuklukları gibi yaşamış olduğu hastalıkları inceler.
Paleontoloj: Jeolojik zamanlardaki yaşamı inceleyen fosil bilimidir.