Mutasyon

Mutasyon, Mutasyon, insanlarda ve hayvanlarda canlı şeklinde bulunan hücresinin çekirdek kısmında yer alan ve kalıtsal olan özelliklerinin oluşmasını sağlayan DNA molekülünün, radyasyon, ultraviyole, ani bir şekilde meydana gelen sıcaklık değerlerinin farklılaşması ve kimyasallar neticesinde bozulmaya uğramasıdır. Mutasyonlar, genetik olan bilgiyi bulunduran DNA molekülünde, yok olmaya, yerlerinin farklılaşmasına neden olur ve bu çoğu vakit yüksek olan tahribatlar ile neticelenir. Bu olayda canlının protein ya da enzim yapısı ve onunla birlikte metabolizması farklılaşır. Genlerde oluşan bu farklılaşmalara mutasyon adı verilirken, mutasyona sebep olan maddelere mutajen maddeler denir.

İnsanların ve hayvanların vücut hücrelerinde oluşan mutasyonlar yalnızca o canlıyı etkilerken, üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar gelecek olan nesillere de aktarılır. DNA, hücrenin yöneten molekülllerdir ve yapısında insan ve hayvanların kalıtsal şeklinde olan özelliklerine etkisi bulunan genler yer alır. Kalıtsal olan bilgiler bu genler sayesinde taşınır. Yemek yeme, soluk alıp verme, üreme şeklindeki canlılığı sürdürmekte gerekli olan faaliyetlerini de yönetmektedir.

DNA'nın temel yapı olan birimleri nükleotitlerdir. Bir nükleotidin yapısında yer alan birimler; fosfat, şeker ve organik bazdır. Organik bazlar adenin, timin, sitozin ve guanin şeklindedir. DNA'da bulunan bilgiler dört ayrı şeklinde olan nükleotidin özel ve manalı bir sıra içerisinde dizilmesi ile meydana gelirler. DNA molekülünün kendi kendine eşleme yaparken hata meydana getirmesi ile bu sıralamada karışıklık oluşması görülür ve o yapı tamamen bozulur. Buda değişik olan genetik özelliklerin meydana gelmesine neden olabilir.

Mutasyon Çeşitleri; Mutasyonun en önemli etki gösteren özelliklerinden biri de bir sonraki gelen nesile değişik olan genetik özellikler aktarılmasına sebep olmasından dolayı kaynaklanmaktadır. Eşey hücresi mutasyonları kalıtsal bir şekilde olan ve bir sonra gelen nesillere devredilen mutasyonlardır. İnsan ve hayvanlarda değişik olan fiziksel özelliklerin meydana gelmesine neden olmaktadırlar. Mutasyonlar, kromozom mutasyonları ve nokta mutasyonları şeklinde ikiye ayrılmaktadırlar.

Gen Mutasyonları; Kromozomların yapısında veya miktarında herhangi bir farklılık meydana gelmeden DNA'nın kısıtlı olan bir kısmında doğal bir şekilde ya da deneysel bir şekilde oluşan mutasyonlardır. Mutasyona uğramış olan bir gende meydana gelen tahribat sayısına göre ender olarak eski şekline dönebilir. DNA'da bir ya da birkaç baz sırasının farklılaşması, birbirinden kopması, zincire değişik olan bazların eklenmesi ya da eksilmesi şeklindeki neticeler bu mutasyona sebep olabilmektedir.

Üreme hücrelerinde meydana gelen nokta şeklinde olan mutasyonlar spermlere, yani nesilden nesle devredilir. DNA'ya baz ilave yapılması ya da DNA'dan baz çıkarılması en zararlı olan iki mutasyon cinsi şeklinde bilinmektedir. Kod okuma çerçevesinin kayması ile genin yapısında meydana gelen önemli farklılıklar oluşur. Ultraviyole ışınları, radyasyon, radyoaktif olan materyaller, bazı mutajenik şeklinde olan kimyasallar gen mutasyonlarına sebep olan mutosyonlardır. Bu genlerin yayılmasının önüne geçebilmek için, mutasyona uğramış olan insan ve hayvanların üreme yeteneğinin ortadan kalkmasına bağlıdır.

Kromozom Mutasyonları; Kromozom mutasyonları, kromozomun bir parçasında kopma meydana gelmesi ya da parçanın yer değiştirmesi esnasında yanlış yapısal veya sayısal farklılıklar neticesinde meydana gelir. Mayoz ve mitoz bölünme esnasında oluşan hatalardan meydana gelir ve daha kötü olan hasarların meydana gelmesine sebep olur. Mayoz bölünmenin ilk olarak meydana gelen kısımlarında ve genetik olan bölümlerinde farklılık meydana gelmesi sağlanır.

Ara sırada olsa kromatitler, crossing-over olmadan parçanı değişmesi oluşmaktadır. Kromozomun bir bölümünün kendini eşlemesi ile, bir kromozomun değişik bir kromozoma tutunması, kromozomun bir parçasının ayrılıp yok olması, kromozomal materyalde eksilme ya da yükselme, kromozomun uçlarının kopması ve halka biçiminde birleşmesi şeklindeki farklılıklar kromozomun yapısında oluşan farklılaşmalardır.