Maddenin Halleri Nelerdir?

Maddenin Halleri

Maddenin halleri, fiziksel bir terim olarak bilinir. Bu haller maddenin aldığı farklı evrelerdir. Dünya dışında evrendeki maddenin %99'u plazma yani iyonlaşmış gaz halindedir. Maddeler farklı hale gelebilir. Bunun için ortam şartlarının doğru olması yeterlidir. Günlük yaşamda maddelerin dört farklı halde oldukları gözle görülebilir. Katı, sıvı, gaz ve plazma maddenin dört ayrı şekilde farklılık gösterdiği halleri olarak bilinir. Maddeler bunlar dışında çok farklı hallerde de bulunmaktadır. Fakat bunlar olağanüstü durumlarda gerçekleşirler. Bu durumlar çok yoğun ve çok soğuk maddeler halinde gerçekleşir. Katı halde olan madde kendi bileşen parçaları ile birarada tutunmaya çalışırlar ve sabit hacim şeklini korur. Sıvı halde olan madde de aynı şekilde hacmini korur. Fakat bulunduğu kabın şeklini korur. Bu parçalar birarada tutunuyor olsalar bile hareketleri oldukça serbesttir. Gaz halinde olan madde ise hem hacim olarak hem de aynı zamanda şekil olarak bulunduğu kabın şeklini kendiliğinden alır. Bu parçalar beraber aynı yerde bulunmazlar ve sabit bir yerde tutunmazlar. En son olarak plazma hali ise nötr atomlar da olmak dahilinde, hacim ve şekil olarak tutarsızdırlar. Serbest bir şekilde ilerleyen çok sayıda iyon ve elektron içerirler. Bu yüzden evrende oldukça en fazla görülen hal olarak plazma hali bilinir. Şimdi gelin bu halleri ayrı bir şekilde ayrıntılı olarak inceleyelim.

Katı hali

Katılarda bulunan iyonlar, atomlar ve moleküller oldukça sıkı bir şekilde bir araya tutunurlar. Bu parçalar arasında olan bağlanma gücü oldukça kuvvetlidir. Parçalar bir araya çok sıkı olarak tutundukları için serbestçe hareket edemezler. Farklı durumlarda titreşim gösterdikleri olmuştur. Katıların da şekil değiştirilmesi mümkündür. Fakat bu bir dışarıdan kuvvet ile kırılarak veya kesilerek gerçekleşir. Maddenin halleri arasında yer alan katı hali çok farklı kristal yapıda bulunabilir. Örneğin, buzun çeşitli sıcak veya basınçlarda on beşe yakın kristal hali bilinir. Camlar ve diğer kristal olmayan yani kendine has biçimi olmayan katılar termal denge oluşturmazlar. Bu nedenle maddenin klasik olmayan hali olarak bilinirler. Ayrıca katılar sıvı hale, sıvılar da katı hale dönüşebilir. Katılar ayrıca gaz haline dönüşebilir. Bu durumlar eritilerek süblimleşme yolları ile gerçekleştirilir.

Sıvı hali

Sıvı haldeki bir madde asla kolay kolay sıkıştırılamaz. Bu yüzden sıvılar bulundukları kabın şeklini daima alır vaziyette bulunurlar. Basınç olarak bağımsız kalan sıvılar, sabit bir hacimde yer alırlar. Tabi bu durum sıcaklık ve hacmin sabit ise belli bir hacim alabilirler. Katı haldeki bir madde erime noktasının üzerinde ısıtılmış olursa bu katı ancak bu şekilde sıvı hale gelir. Moleküler arası kuvvetler de önemlidir. Çünkü moleküllerin birbirleriyle ilişki kurması yeterli enerjiye sahip ve yapılarının kuvvetli olduğunu gösterir. Bu şekilde verilen sıvı tamamlanmış olur. En son olarak bulundukları kap ile tamamlanırlar. Sıvıların hacimleri katılardan daha fazla büyüklük gösterir.

Gaz hali

Maddelerin halleri arasında bir diğer önemli halidir. Gaz molekülleri arasında alan oldukça geniş ve çok fazladır. Bağları oldukça çok zayıf hatta hiç yok denilecek kadar azdır. Genellikle serbest ve hızlı hareket halindedirler. Gazlar sıkıştırılabilir ve bulundukları kabın şeklini almak zorunda değillerdir. Aynı zamanda bulundukları kabın şeklini genişleterek serbest halde bulunabilirler. Gazda bulunan moleküller yeterli derecede kinetik enerjiye sahiplerdir. Bu nedenden dolayı moleküller arası uygulanan kuvvet çok azdır ve moleküller arası uzaklık boyutlarından oldukça daha büyüktür. Sıvılar, sabit başına ve kaynanama noktasının ısıtma ile ya da sabit sıcakta basınç azaltılması halinde bir gaza dönüşebilir.

Plazma hali

Maddenin halleri arasında en çok evrende bulunan bu hal, gazlarda olduğu gibi belli bir hacmi yoktur. Gazlardan farklı olarak elektrik akımını oldukça rahat iletirler. Manyetik alan ve elektrik akımını kendileri üretirler ve aynı zamanda elektromanyetik kuvvetlere karşı dirençli bir yapı göstererek karşılık verirler. Maddenin plazma hali çok farklı ve yanlış bir şekilde anlaşılmıştır. İnsanların çoğu farkında olmadan plazma hali ile sık sık karşılaşırlar. Ateş, ışıklandırma, elek kıvılcımları, floresan lambalar, neon ışıkları, plazma televizyonlar ve yıldızlar plazma halinde ışıklandırılmış plazma hallerine örnek verilebilir.

Maddenin halleri, çok farklı olarak yukarıdaki ana temel hallerden hariç haller bulunmaktadır. Ayrıca bu haller oldukça kendi aralarında farklılık göstermektedir. Maddenin dört ana hali olan katı, sıvı, gaz ve plazma her zaman bu şekilde bilinir ve bulundukları ortamlara göre değişkenlik gösterebilirler.

Son Güncelleme : 15.01.2024 12:08:48

Maddenin Halleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.