Esterleşme Basamakları ve Formülleri

Esterleşme

Esterleşme, karboksilli asitler ve alkollerin etkileşmesiyle meydana gelen bileşikleri esterleşme denir. Oluşan tepkime sırasında bir mol su açığa çıkar. Elde edilen oluşumundaki değişme esterleşme denirken; tepkimeye giren alkol ya da karboksilli asit miktarının artmasının da ester biriminin arttığı gözlenir. Esterleşme tepkisi anorganik asitlerde uygulanır. Bu işlem genel olarak karbon asitlerinden elde edilir. Karbon üzerinde bulunan alkol grubu yani -OH grubunun -OR grubunun yer değiştirmesi sonucunda bu işlem oluşur. Esterleşme olayının meydana gelmesi için katalizör olarak da genellikle hidrolik asit kullanılır. Bazı durumlarda katalizör olarak sülfirik asit kullanıldığı görülmektedir.

Asit katakizli esterleştirme

Yapılacak olan esterleşme farklı araştırmalar sonucunda gerçekleştirilir. Şimdi işlem olarak esterleşme aşamalarını sırasıyla anlatım.

Birinci basamak

Asitin karbonil grubu ortamındaki katalizörün yardımıyla yapısına hidrojen atomu katılması sonucu olarak bir karbokatyon iyonu meydana gelir. Esterleşmeye birinci basamakta aynı zamanda asit katalizörlü esterleşme isminin verilmesi yapılan işlem sonucu gerçekleştirilir. İşlem esnasında artı yükün diğer atomlara gönderilmesiyle izomerler meydana gelir.

İkinci basamak

Karbokatyon ortamdaki nükleofilik kavrayarak yapısına alır. Bu yapısına alması sonucunda aynı zamanda esterleşme de bulunan ikinci karbon atomu ile gerekli olan bağlar meydana gelir. Bu işlem esnasında eş zamanlı olarak karbokatyon yapısına yeni eklenen nükleofilden hidrojen atomu koparılır. Karbokatyon üzerinde bulunan alkolü esterleşme süresince üzerine eklenmektedir.

Üçüncü basamak

Bu esterleşme işleminde öncelikli olarak suyun ve ikinci etapta hidrojenin moleküllerinden ayrılması sonucunda esterleşme kazandırmış olmaktadır. Üçüncü basamakta ise bunların tamamının uzaklaştırılması sağlanır ve molekülden su ve hidrojenin uzaklaştırılması ile üçüncü basamak tamamlanır.

Esterleşme formülleri ve işlemler

Yağ asitlerinin girdikleri tepkime sonucunda oluşan esterleşme de terminal karboksil grubu bir alkolün hidroksil grubu ile birleşmesi ile oluşmuştur. Esterleşmenin genel formülü şöyledir: CnH2nO2 şeklinde ifade edilir

Aynı sayıdaki atomu içeren monokarboksilli asitler de izomerler bulunur. Bu oluşan yeni esterleşme tepkisi RCOOH+R'OH->RCOOR'+H20 esterleşmesi ile oluşan işlem yavaştır ve sınırlıdır. Oluşan tepkime sonucu açığa çıkan suyun izotop markalama tekniğiyle asitten kaynaklandığı belirtilmiştir. Burada bulunan RC(OH)2 OR' birleşmesinin geçici varlığına kanıtlar niteliktedir. Böylece oluşan maddelerin bozulması tepkimede bir katalizör rolü oynayan kuvvetli bir asidin olduğunu kanıtlar. Esterleşme meydana getirmek için oluşan su damıtılmasıyla yapılan katalizörden uzaklaştırırlar ve su yerine Eftelya tepkimeye giren bir bileşik olan CIH veya RCOOH asidinin çeşitlerinden biri olan klorür ya da andidrit kullanılır. Bunun için yapılan yeni esterleşmenin ters tepkimesi hidrolizi önlenmiş olur. Geçici olarak oluşturulan ara birleşik olan RCOOH asidi veya RCOOR' içerisinde bulunan üç tane atom yerine yeni oluşan dört atoma bağlı bir karbon atomu meydana gelmiş olur.

R veya R' hacimli olan bileşikteki esterleşme sonucu oluşan alttepkenin sterik işlemde tıkanma meydana gelir. Yeni oluşan esterleşme işleminde tepkime hızında düşmeler meydana gelir ve bu da elverişsizdir. Denge değişmesiyle üçüncü olan alkol eserlerinin durumunu kendisine doğru çevirir. Esterleşme sanayide kullanılırken; özellikle de polyester gibi ürünlerin yapılması için önemli yeri olan bir tepkime işlemleri arasında yer almaktadır.

Son Güncelleme : 03.11.2023 01:24:28

Esterleşme ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.